शहर चर्चा

अघिल्लो दिन समसुहाउँदो देखेको संरचना भोलिपल्ट भत्किसकेको हुन्छ, दुःख पनि लाग्छ, सँगै सडकहरु बिस्तार हुँदै छन् भनेर अलि सन्तोष पनि लाग्छ । तर जे जसो भए पनि बानेश्वरमा मानिसको भिड सधैँ नै हुन्छ, जस्ताको त्यस्तै । आखिर काठमाडौंको मुटु हो क्यारे (सबै ठाँउलाई यहाँ मुटु नै भन्ने चलन छ, त्यहि पछ्याएको हो मैँले पनि । मान्छेको चाँहि एउटा मुटु हुन्छ, शहरको कत्ति हुन्छ मलाई थाहा भएन) ।

बानेश्वरको ६०१ बैठक भवन अगाडिको पानी ट्याङ्कीको डल्लो थामेको संरचनाको तलपट्टिको दिवाल सँगै रहेको यी दिदीको चिया पसल, रामकसम सबै लोकमा चर्चा छ । सभासद देखि सभामुख सम्म, बैङ्कर देखि हकरसम्म, बिकासे कार्यकर्ता देखि व्यापारी सम्म, सबै यी दिदीको चियाको फ्यान् हुन । म त्यो फ्यान्का् भिडमा नपर्ने त कुरै भएन । चिया पनि त अचाक्ली मिठो छ, चाख्नु भएको छैन, भने चाख्नुस एक पटक, एक कपको १२ रुपैँया मात्रै हो ।
केहि दिन अघिको एक साँझ, एक दिन अगाडि चिया खाएको पसल झ्यापझुप्प प्लाष्टिकले छोपेको देखेर वाल्ल परे । हैन कहाँ गइछन् यी साहुनी दिदी आज भनेर आँखा डुलाउँदा नजिकै भेटि हाले ।

‘‘हैन दिदी आज चिया नखुवाउने ?’’ मँैले सोधिहाले ।
‘‘ खुवाउँन त खुवाउथे तर खोल्नै दिदैनन्, पसल ।’’, दिदीले गुनासो पोखिन ।
‘‘किन र दिदी ?’’ मैँले मन थाम्न सकिन ।
‘‘ आज पनि नगरपालिकाका मान्छे आएका छन्, तीनका बाजेहरुलाई यो हटाउनु पर्यो रे’’, दिदीले एकै श्वासमा आक्रोश पोखिन् । मैँले कुरोको चुरो बुझिहाले ।


बानेश्वरमा छिर्केमिर्के पोसाक लगाएका सशस्त्र प्रहरीहरु देख्नु कुनै ठूलो कुरो भएन, झन् अहिले शहर भत्केको भत्कैछ । अनामनगर तिर जाने सडकको छिर्ने मोडमा माछा पसल र पान पसल भएको घर झ्वाम्म भत्केको थियो, साथै यी दिदीको चियाको पसल छेऊको पिपलको रुख पनि जरै देखि उखेलिएको थियो । तर त्यस कुराले यी दिदीलाई खासै फरक नपार्नु पर्ने, तर नगरपालिकाका कर्मचारीको उपस्थितिले स्थिति प्रतिकूल पारिदिएछ । सडक छेउ गरिएका व्यापारमा उनीहरुको आँखा लागेको रैछ यस पालि ।
मैँले उनको कुरामा विरोध पनि जनाइन, न सहमति नै, तर छेउमै भएको एउटा साथीलाई चाँहि सोध्न भ्याइहाले, ‘‘ ओए केटा, यो सडक छेऊमा व्यापार गर्नु ठिक कि बेठिक ?’’
‘‘ह्या, यी सबलाई हटाउनु पर्छ, पेटीमा हिड्न कम झ्याउँ हुन्छ ’’
‘‘कुरा त ठिकै गरिस् तर त्यो तैँले अस्ति १६० रुपैँयामा किनेको जुत्ता अरु ठाँउ किन्न पाउँथिस्, सिटि सेन्टर वा सिभिल मलमा त त्यो बेच्दैन होला नि ?’’
‘‘त्यो त हो, तर यसले गर्दा सडक दुर्घटना हुने सम्भावना त हुन्छ नि !’’
‘‘न्यू रोडको भित्रि सडकहरुमा, सडक आधा ढाक्ने गरी चिल्ला कारहरु राख्दा चै केहि नहुने, कसैले सडकमा त्यसको साटो व्यापार गर्यो भने चैँ सबैको टाँउको दुख्ने ’’
‘‘त्यो त हो ! ’’
लौ एकजनाले भए पनि मेरो बिचार प्रति सहमति जनायो । हाम्रो कुरा सुनेको पनि नसुनेको झैँ गरेर सँगै एकजना वृद्धा बसिरहेकी थिइन्, टुकरुक्क । शुरुमा त कुरा गर्न त्यति नमाने पनि एक छिनमा ती बृद्धाले कुरा खोलिन । ५८ साल तिर एउटा भएको छोरोको पनि विदेशमा मृत्यु भए पछि, बुहारी र सानो नातिलाई चेपेर काठमाडौं छिरेकी रहेछिन् । गाँउमा भएको अलिकति जग्गा पनि धितो राखेको र बैङ्क धितो सकारे पछि उपाय नभएर बाटो लागेकी रै’छिन्, ती बृद्धा र अलिकति ऋणपान गरेर सासु बुहारी भएर सडक छेऊ सानो तरकारी पसल बिछाएकी रै’छिन । अघिल्लो पटक त जोगिएछ तर यस पटक भने नगरपालिकाको गाडिमा उनको व्यापार, गरी खाने मेलो सकिएछ । अब कसरी भँुडी पाल्ने र अब फेरी शुरु गर्न कता ऋण खोज्ने चिन्ताले उनलाई ढाकेको थियो, अब उपाय के त ?अघिल्लो साँझ मिनभवनको उरालोमा लाग्ने ठाँउमा नगरपालिकाका बडा हाकिमले आफ्नो सानदार कार सडक किनारमा रोकेर फूलको बुके झैँ एक मुठो साग कारको पछिल्लो सिटमा राखेर हुइँकिएको याद आयो । आखिर हुकुम चलाउनेहरुलाई पनि त तरकारी त सडकै चाहिदो रै’छ त ?

सडक व्यापार के आफैँमा शहरको समस्या हो त ? सरकारी ओहोदामा बसेकाहरुको उत्तर हो भन्ने आउँछ, र अधिकांश हाम्रो पनि तर न्यून आय भएकाहरुको एउटा गतिलो गरी खाने साधन हो, सडक व्यापार । सस्तो र ताजा तरकारी खोज्न जसको पनि सहज गन्तव्य हो सडक व्यापार । एसी भएको पसलमा रु १००० पर्ने चाइनिज जुत्ताको रु २५०मा सहज खरीदारी गर्ने स्थल हो सडक व्यापार । आर्थिक हिसाबमा समग्र अर्थतन्त्रलाई कस्तो असर पारेको छ भन्ने कुरा, अहिले खोज नगरौँ तर सामान्य जनजीवनको सहज र शुलभ विकल्प हो सडक व्यापार । हजारौ गरी खाने वर्गको रोजिरोटी हो सडक व्यापार, खै त यो कुरा हाम्रो सर्वहारा वर्गको नेतृत्व गर्ने सरकारले बुझेको ? साँच्चै, सडक व्यापारले शहरको सुन्दरता विग्रिन्छ भने, त्यस्ता व्यापार र व्यापारीहरुलाई उचित जिविकापार्जनको विकल्प दिइनु पर्दछ र हामी जस्ताले फेरी पनि भोलिको दिनमा १६०मा जुत्ता किन्न पाउनु पर्छ, अनि मात्रै केहि गरे ठिक होला, होइनभने गरीब जनताको ढाड मिचेर उभिएको शहरको जग बलियो हुदैन । होशियार !!